Medyczne Horyzonty UW: Zemsta zestresowanych roślin

16 04 2025

O objawach różnicujących chorobę alergiczną od przeziębieniowej, alergiach w zawodzie lekarza, rejestrze chorób zawodowych oraz specjalizacji w alergologii opowiada dr n. med. Agata Tomaszewska z Wydziału Medycznego UW. 11 kwietnia podkast został wyemitowany na antenie Radia Kampus.

Alergia stała się chorobą cywilizacyjną, a nieleczona może prowadzić do astmy. Uczulenie na pyłki występuje nawet u 40% Europejczyków. W Polsce na alergię choruje około 12 mln osób, a ponad 4 mln cierpi na astmę.

W kolejnym podkaście z cyklu „Medyczne Horyzonty UW” rozmawiamy z dr n. med. Agatą Tomaszewską, specjalistą pediatrii oraz alergologii, wykładowcą na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego i adiunktem w Klinice Pediatrii, Nefrologii i Alergologii Dziecięcej WIM-PIB.

– Terapię chorób alergicznych należy zróżnicować na leczenie objawowe i przyczynowe. Leczenie objawowe obejmuje stosowanie leków antyhistaminowych, w większości sprzedawanych bez recepty. Stosując je, walczymy z objawami, ale nie mamy wpływu na długość trwania objawów i stopień ich nasilenia – mówi dr Tomaszewska, dodając: – Jedyną skuteczną metodą  przyczynową jest immunoterapia swoista, czyli podawanie drogą podjęzykową albo podskórną wzrastającego stężenia alergenu.

Kalendarz pylenia

Alergolożka zwraca uwagę na sezony pylenia drzew, które w najwcześniejszych przypadkach zaczynają się już w styczniu. Mikroskopijne ziarna pyłku olchy i leszczyny tworzą swojego rodzaju tło dla pylenia brzozy.

– Każdy sezon pylenia ma swój indywidualny początek i koniec, zależny od okresu wegetacyjnego roślin, ale również od tego jak wyglądało lato poprzedzające sezon pylenia – zaznacza dr Tomaszewska, dodając: –  Wszystkie osoby uczulone mają dostęp do aktualnego monitoringu stężenia pyłków w powietrzu. Dane te są regularnie umieszczane na stronie Polskiego Towarzystwa Alergologicznego.

Jak mówi wykładowczyni, pierwsze objawy u osób uczulonych są bardzo znikome, a ich natężenie zależy od ilości pyłku zawieszonego w powietrzu: – Gdy nadchodzi marzec i przyroda budzi się do życia, objawy stają się dużo bardziej nasilone.

Objawy alergii

Początkowe objawy alergii mogą być mylone z przeziębieniem. Symptomy takie jak świąd nosa, oczu, uszu, podniebienia i gardła czy napadowe kichanie świadczą o alergicznym nieżycie nosa. Natomiast gorączka, ból gardła i inne dolegliwości bólowe wskazują raczej na chorobą przeziębieniową.

– Objawy zależą od sposobu wniknięcia pyłku, czyli alergenu, do naszego organizmu. Porada lekarska jest niezbędna przy wystąpieniu nasilonych objawów – podkreśla alergolożka.

Dr Tomaszewska, powołując się na najnowsze badania alergologiczne przeprowadzone w Polsce, wskazuje na większą liczbę osób z alergią wziewną w miastach. Wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że zanieczyszczenia „stresują” drzewa, a te, broniąc się, produkują tzw. białka stresu, co z kolei skutkuje zwiększoną zawartością alergenów w pyłku.

– Na przykład brzozy, rosnące na terenach o wysokim stopniu zanieczyszczenia, produkują więcej pyłku, który alergizuje. Jest to tak zwana zemsta roślin – tłumaczy wykładowczyni.

Uczulony lekarz

W programie kształcenia na kierunku lekarskim UW zajęcia z alergologii i immunologii klinicznej prowadzone są na IV roku studiów. Studenci poznają m.in. metody diagnozowania i leczenia alergicznych chorób górnych i dolnych dróg oddechowych oraz skóry, a także postępowania w stanach zagrożenia życia, w anafilaksji i wrodzonym obrzęku naczynioruchowym.

Dr Agata Tomaszewska podkreśla, że alergia wziewna, czyli pyłkowa, nie jest przeciwwskazaniem do rozpoczęcia kształcenia na kierunkach medycznych. W trakcie wykonywania zawodu lekarza mogą pojawić się jednak nowe uczulenia na tzw. alergeny zawodowe.

– W grupie lekarzy szczególnie narażeni na rozwinięcie alergii na lateks są chirurdzy i ortopedzi. Wdychanie alergenów może spowodować uogólnioną reakcję alergiczną, łącznie ze wstrząsem anafilaktycznym. Alergiczny wyprysk kontaktowy jest wpisany w rejestr chorób zawodowych – opowiada lekarka.

Wykładowczyni zaznacza, że obecnie absolwenci kierunku lekarskiego po odbyciu stażu podyplomowego mogą realizować szkolenie specjalizacyjne z alergologii. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz rozporządzenie w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów wprowadziły nowy, modułowy system specjalizacji lekarskich.

– Bezpośrednio po zdaniu Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego można już wnioskować o rozpoczęcie specjalizacji z alergologii, w zasadzie od razu po zdaniu LEK-u – mówi dr Tomaszewska.

Spytana o radę, jakiej udzieliłaby lekarzom rozpoczynającym specjalizację, podkreśla: – Należy uczyć się podczas pracy. Praktyka jest najlepszą nauką.

Pełne nagranie wywiadu w Akademickim Radiu Kampus jest dostępne na platformie YouTube Wydziału Medycznego UW:

Źródło grafiki i zdjęć: Wydział Medyczny UW, WIM-PIB