Wydział Lekarski Królewskiego Uniwersytetu Warszawskiego

Królewski Uniwersytet Warszawski

19 listopada 1816 r. uwieńczone sukcesem zostały wieloletnie starania Stanisława Kostki Potockiego, ministra edukacji, oraz Stanisława Staszica, uczonego, którzy dążyli do założenia w Warszawie wyższej uczelni.

Po upadku Księstwa Warszawskiego ustanowione zostało w 1815 r. Królestwo Polskie złączone unią z Cesarstwem Rosyjskim. Nowy monarcha, Aleksander I, podpisał akt fundacyjny Uniwersytetu Warszawskiego, zgodnie z którym uczelnia miała mieć pięć wydziałów, jednym z ważniejszych była właśnie Szkoła Lekarska, teraz włączona w skład uniwersytetu.

Tłok pieczętny Wydziału Lekarskiego z godłem Uniwersytetu Warszawskiego wykonany w 1818 r., fot. Miron Bogacki, MUW (więcej o godle i pieczęciach: K. Mordyński, Godło Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2023)

Program nauczania

Na Wydziale Lekarskim kształcono lekarzy i chirurgów, okulistów, dentystów, aptekarzy oraz położne. Ustalił się pięcioletni tok studiów dla tych, którzy pragnęli zdobyć tytuł magistra, oraz o rok krótszy program dla lekarzy niższych (wojskowych). W trakcie zajęć studenci uczyli się anatomii człowieka, aby rozpoznawać i leczyć choroby. Szczególną uwagę zwrócono na problemy zdrowotne kobiet w ciąży i po porodzie, a także noworodków. Uczono chirurgii, wyrabiania i stosowania leków. Prócz tego studenci poznawali przedmioty pomocnicze, takie jak fizyka, chemia, botanika, zoologia, mineralogia i historia medycyny.

Siedziba Wydziału

Początkowo kliniki Wydziału mieściły się w Szpitalu św. Rocha. W 1818 r. jego główną siedzibę ulokowano w kamienicy na Starym Mieście przy ul. Jezuickiej. Tam umieszczono nie tylko niektóre kliniki, ale także prowadzono zajęcia w teatrze anatomicznym. Nie były to najlepsze warunki dla Wydziału, a przede wszystkim dla przebywających w nim pacjentów. Medycy nie doczekali się jednak nowego gmachu przed wybuchem powstania listopadowego. Zajęcia z chirurgii i chorób wewnętrznych odbywały się także w Szpitalu św. Łazarza przy ul. Mostowej.

Gabinety

W strukturze Uniwersytetu zostały zorganizowane specjalne jednostki nazywane gabinetami, które zajmowały się gromadzeniem zbiorów naukowych, dydaktycznych i związanych ze sztuką. Należały do nich okazy zwierząt, roślin, minerałów, maszyny i modele czy zabytki. Pozwalały one studentom zyskać bezcenne bezpośrednie doświadczenie. W gabinetach Wydziału Lekarskiego studenci poznawali modele anatomiczne, instrumenty chirurgiczne, składniki medykamentów, przyrządy i przedmioty do sporządzania lekarstw.

Narzędzia chirurgiczne zaprojektowane przez dr. Józefa Czekierskiego, rycina w podręczniku „Chirurgia” 1817–1823, BN

 

Powstanie listopadowe i zamknięcie Uniwersytetu

Łamanie konstytucji Królestwa Polskiego z 1815 r., wprowadzenie cenzury, działalność tajnej policji i zachowanie wielkiego księcia Konstantego były głównymi przyczynami wybuchu powstania listopadowego w 1830 r. Ucisk był szczególnie odczuwany na uniwersytecie, dlatego też studenci licznie wzięli udział w powstaniu, wstępując w szeregi Legii Akademickiej. Po upadku insurekcji władze rosyjskie zamknęły uczelnię, a jej najcenniejsze zbiory zostały zrabowane.

 

Dziekani

Franciszek Dybek (1783–1826) – lekarz naczelny armii polskiej w kampanii napoleońskiej, od 1817 r. profesor chirurgii teoretycznej UW, był także dyrektorem kliniki chirurgicznej oraz dziekanem Wydziału Lekarskiego w latach 1819–1825. Ryt. J.K., „Tygodnik Ilustrowany”, 1865, MBC.

 

Jan Szczepan Mile (1789–1839) – doktor medycyny i chirurgii, fizyk, mechanik wynalazca. W latach 1817–1832 profesor fizjologii i akuszerii na Uniwersytecie Warszawskim, dziekan Wydziału Lekarskiego w latach 1825–1826.

Marcin Roliński (1776–1839) – dyplom doktorski uzyskał w 1800 r. w Wiedniu, w 1803 r. prowadził szczepienia przeciwko ospie w Pilznie i okolicy, co było nowością w tamtym czasie. W 1820 r. został kierownikiem Katedry Anatomii Ludzkiej i Porównawczej na Królewskim Uniwersytecie Warszawskim, w latach 1824–1825 oraz 1826–1832 pełnił funkcję dziekana Wydziału Lekarskiego.